- Copyright © 2020 Dr. Rajkumar's Learning App | All Rights Reserved
ಭೂಕಂಪ
ಪರಿಚಯ
- ಇದು ಅತ್ಯಂತ ಅಪಾಯಕಾರಿ ಮತ್ತು ವಿನಾಶಕಾರಿ ನೈಸರ್ಗಿಕ ವಿಪತ್ತುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ, ಇದು ಭೂಮಿಯ ಮೇಲ್ಮೈಯಲ್ಲಿ ಮಾನವರು ಮತ್ತು ವಸ್ತುಗಳಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಹಾನಿ ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ.
- ಭೂಕಂಪವು ನೈಸರ್ಗಿಕ ಅಥವಾ ಮಾನವ ನಿರ್ಮಿತ ಒತ್ತಡಗಳಿಂದ ಭೂಮಿಯೊಳಗಿನ ಚಲನೆಯಾಗಿದೆ.
ಭೂಕಂಪ
ಭೂಕಂಪವು ಭೂಮಿಯ ಹೊರಪದರದಲ್ಲಿ ಕಂಪನ ಅಥವಾ ತೀವ್ರತರವಾದ ನಡುಕವಾಗಿದೆ.
ಇದು ಭೂಮಿಯ ತರಂಗ ಮೇಲ್ಮೈ ಮೂಲಕ ಹರಡುವ ಶಕ್ತಿ ತರಂಗ ಚಲನೆಯ ಒಂದು ರೂಪವಾಗಿದೆ.
ಭೂಮಿಯ ಹೊರಪದರದಲ್ಲಿ ಭೂಕಂಪದ ಮೂಲದ ಸ್ಥಳವನ್ನು ‘ ಭೂಕಂಪ ನಾಭಿ’ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ
ಭೂಕಂಪನ ಅಲೆಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸುವ ಕೇಂದ್ರೀಕರಣಕ್ಕೆ ಲಂಬವಾಗಿರುವ ಭೂಮಿಯ ಮೇಲ್ಮೈಯ ಬಿಂದುವನ್ನು ‘ಎಪಿಸೆಂಟರ್’ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.
ನೆನಪಿನಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳಬೇಕಾದ ಅಂಶಗಳು
- ಭೂಕಂಪಗಳ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ‘ ಭೂಕಂಪಶಾಸ್ತ್ರ’ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ
- ಭೂಕಂಪನ ಅಲೆಗಳ ಸ್ಥಳ, ಸಮಯ, ವೇಗ ಮತ್ತು ದಿಕ್ಕನ್ನು ಸಿಸ್ಮೋಗ್ರಾಫ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವ ಉಪಕರಣದಿಂದ ದಾಖಲಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಭೂಕಂಪದ ಕಾರಣಗಳು
ಸಂಭವಿಸುವಿಕೆಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಭೂಕಂಪಗಳನ್ನು ಮೂರು ವಿಧಗಳಾಗಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಬಹುದು
1. ಭೂರಚನಾ ಭೂಕಂಪಗಳು:
ಭೂಮಿಯ ಹೊರಪದರದಲ್ಲಿನ ಶಿಲೆಗಳ ಮಡಿಸುವಿಕೆ, ಮತ್ತು ಶಿಲಾಸ್ತರಗಳ ಸ್ಥಳಾಂತರದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಇವುಗಳು ಉಂಟಾಗುತ್ತವೆ. ಅವು ಹೆಚ್ಚು ತೀವ್ರವಾದ ಮತ್ತು ವಿನಾಶಕಾರಿ ಭೂಕಂಪನ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಾಗಿವೆ.
2. ಜ್ವಾಲಾಮುಖಿ ಭೂಕಂಪ:
ಇವುಗಳು ಜ್ವಾಲಾಮುಖಿ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿವೆ ಮತ್ತು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆಳದಲ್ಲಿ ಉಂಟಾಗುತ್ತವೆ. ಅವು ಕಡಿಮೆ ತೀವ್ರತೆ ಮತ್ತು ಪರಿಮಾಣವನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಭೂರಚನಾ ಭೂಕಂಪಗಳಿಗಿಂತ ವಿನಾಶ ಮತ್ತು ಹಾನಿ ಸ್ವಲ್ಪ ಕಡಿಮೆ.
3. ಮಾನವ ನಿರ್ಮಿತ ಅಂಶಗಳಿಂದ ಉಂಟಾಗುವ ಭೂಕಂಪ:
ಬೃಹತ್ ಅಣೆಕಟ್ಟುಗಳು, ಜಲಾಶಯಗಳು, ಆಳವಾದ ಗಣಿಗಾರಿಕೆ, ಭೂಗತ ಪರಮಾಣು ಸ್ಫೋಟ, ಇತ್ಯಾದಿಗಳ ನಿರ್ಮಾಣದಂತಹ ಪ್ರಕೃತಿಯೊಂದಿಗೆ ಮನುಷ್ಯನ ಅತಿಯಾದ ಪರಸ್ಪರ ಕ್ರಿಯೆ.
ಭೂಕಂಪದ ಅಲೆಗಳು
ಭೂಕಂಪದ ಅಲೆಗಳನ್ನು ಪ್ರಯಾಣದ ವಿಧಾನ ಮತ್ತು ವೇಗದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಮೂರು ಮುಖ್ಯ ವಿಧಗಳಾಗಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಅಲೆಗಳು
ದ್ವಿತೀಯ ಅಲೆಗಳು
ಮೇಲ್ಮೈ ಅಲೆಗಳು
1. ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಅಲೆಗಳು
ಇವುಗಳು ಭೂಕಂಪನಾಭಿಯಿಂದ ಹೊರಟ ವೇಗದ ಅಲೆಗಳಗಿದ್ದು ಮೊದಲ ಮತ್ತು ವೇಗದ ಭೂಕಂಪದ ಅಲೆಗಳಾಗಿವೆ.
ಈ ಅಲೆಗಳು ಭೂಮಿ, ಅನಿಲ ಮತ್ತು ಜಲಮೂಲಗಳಲ್ಲಿ ಅಡ್ಡಲಾಗಿ ಚಲಿಸುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಮುಂದಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ಹಿಂದಕ್ಕೆ ಚಲಿಸುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತವೆ.
ಇವುಗಳನ್ನು ತಳ್ಳುವ ಅಥವಾ ಸಂಕೋಚನ ಅಲೆಗಳು ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.
ಅಲೆಗಳ ವೇಗವು ಸೆಕೆಂಡಿಗೆ ಸುಮಾರು 4 ರಿಂದ 13 ಕಿ.ಮೀ
ಈ ಅಲೆಗಳು ಮೊದಲು ಹೊರಕೇಂದ್ರವನ್ನು ತಲುಪುತ್ತವೆ.
2. ದ್ವಿತೀಯ ಅಲೆಗಳು
ಈ ಅಲೆಗಳನ್ನು ಅಡ್ಡಲೆಗಳು ಅಥವಾ ಕುಲುಕು ಅಲೆಗಳು ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.
ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಅಲೆಗಳ ನಂತರ ದ್ವಿತೀಯಕ ಅಲೆಗಳು ಹೊರಕೇಂದ್ರವನ್ನು ತಲುಪುತ್ತವೆ.
ಈ ಅಲೆಗಳು ಕಣಗಳನ್ನು ಲಂಬಕೋನದಲ್ಲಿ ಚಲಿಸುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತವೆ
ದ್ವಿತೀಯ ತರಂಗಗಳು ದ್ರವ ಪದಾರ್ಥಗಳ ಮೂಲಕ ಹಾದುಹೋಗಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ.
ಈ ಅಲೆಗಳ ವೇಗ ಸೆಕೆಂಡಿಗೆ ಸುಮಾರು 4 ರಿಂದ 6 ಕಿ.ಮೀ.
ಪಿ ಅಲೆಗಳು |
ಎಸ್ ಅಲೆಗಳು |
ಇವುಗಳನ್ನು ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಅಲೆಗಳು ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. |
ಇವುಗಳನ್ನು ದ್ವಿತೀಯ ತರಂಗಗಳು ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. |
ಇವು ಧ್ವನಿ ತರಂಗಗಳನ್ನು ಹೋಲುತ್ತವೆ (ಉದ್ದದ ಅಲೆಗಳು). |
ಇವು ಅಡ್ಡ ಅಲೆಗಳು |
ಅವು ಅನಿಲ, ದ್ರವ ಮತ್ತು ಘನ ವಸ್ತುಗಳ ಮೂಲಕ ಚಲಿಸುತ್ತವೆ. |
ಅವು ಘನ ವಸ್ತುಗಳ ಮೂಲಕ ಮಾತ್ರ ಚಲಿಸುತ್ತವೆ. |
ಮೇಲ್ಮೈಗೆ ಬಂದ ಮೊದಲ ಅಲೆಗಳು ಇವು. |
ಈ ಅಲೆಗಳು ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದ ವಿಳಂಬದೊಂದಿಗೆ ಮೇಲ್ಮೈಗೆ ಬರುತ್ತಿವೆ. |
3. ಮೇಲ್ಮೈ ಅಲೆಗಳು
ಇವು ಅತ್ಯಂತ ನಿಧಾನವಾದ ಅಲೆಗಳು ಮತ್ತು ಕೊನೆಯ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಹೊರಕೇಂದ್ರವನ್ನು ತಲುಪುತ್ತವೆ.
ಮೇಲ್ಮೈ ಅಲೆಗಳನ್ನು ದೀರ್ಘ ಅಲೆಗಳು ಅಥವಾ ದೀರ್ಘಾವಧಿಯ ಅಲೆಗಳು ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.
ಈ ಅಲೆಗಳ ವೇಗವು ಸೆಕೆಂಡಿಗೆ ಸುಮಾರು 3 ರಿಂದ 4 ಕಿಮೀಗಳಷ್ಟಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಹೊರಪದರದ ಮೇಲಿನ ಪದರಕ್ಕೆ ಸೀಮಿತವಾಗಿರುತ್ತದೆ.
ಈ ಅಲೆಗಳು ಭೂಮಿಯ ಹೊರಪದರಕ್ಕೆ ಭಾರೀ ವಿನಾಶ ಮತ್ತು ಹಾನಿಯನ್ನುಂಟುಮಾಡುತ್ತವೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಅವುಗಳನ್ನು ವಿನಾಶಕಾರಿ ಭೂಕಂಪ ಅಲೆಗಳು ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಸುನಾಮಿ
ನೀರಿನ ಆಳದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಉಪಸಾಗರದ ತಳಭಾಗದಲ್ಲಿ ಸಂಭವಿಸುವ ಭೂಕಂಪದಿಂದ ಉಂಟಾಗುವ ಸಮುದ್ರ ತೀರದಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ಸಮುದ್ರ ಅಲೆಯು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಸುನಾಮಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತದೆ.
ಇದು ಜಪಾನ್‌ನಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿ ಬಂದರು ಅಲೆಗಳು ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತದೆ.
ಈ ಅಲೆಗಳು ಇತ್ತೀಚಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಪೆಸಿಫಿಕ್ ಮತ್ತು ಹಿಂದೂ ಮಹಾಸಾಗರದ ಭೂಕಂಪನ ವಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ದೊಡ್ಡ ಹಾನಿಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ.
ಸುನಾಮಿಯು ಅಧಿಕ ಉಬ್ಬರವಿಳಿತದ ಅಲೆಗಳನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ, ಇದು ಸಂಚರಣೆ, ಮೀನುಗಾರಿಕೆ ಮತ್ತು ಕರಾವಳಿ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಿಗೆ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ.
ಭೂಕಂಪದ ತೀವ್ರತೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಅಳೆಯಲು ಎರಡು ಮಾಪಕಗಳನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಮರ್ಸೆಲ್ಲಿ ಮಾಪಕ:
ಭೂಕಂಪದ ತೀವ್ರತೆಯನ್ನು ಅಳೆಯಲು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ರಿಕ್ಟರ್ ಮಾಪಕ:
ಭೂಕಂಪದ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಅಳೆಯಲು ಬಳಸುವ ಸಾಮಾನ್ಯ ಮಾಪಕ. ಆದರೆ ಇತ್ತೀಚಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಭೂಕಂಪದ ತೀವ್ರತೆಯನ್ನು ಅಳೆಯಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಭೂಕಂಪನ ರೆಕಾರ್ಡಿಂಗ್ ಕೇಂದ್ರಗಳು.
ಗೌರಿಬಿದನೂರು- ಕರ್ನಾಟಕ
ಕೊಡೈಕೆನಾಲ್ – ತಮಿಳುನಾಡು
ಕೊಲಾಬಾ – ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ
ಹೈದರಾಬಾದ್ – ತೆಲಂಗಾಣ
ಡೆಹ್ರಾಡೂನ್ – ಉತ್ತರಾಖಂಡ ಇತ್ಯಾದಿ.
ಭೂಕಂಪನ ವಲಯಗಳು
ಭೂಕಂಪಗಳು ಪ್ರಪಂಚದ ಕೆಲವು ಭೂಕಂಪನ ವಲಯಗಳೊಂದಿಗೆ ನಿಕಟ ಸಂಪರ್ಕ ಹೊಂದಿವೆ. ಹೆಚ್ಚಿನ ಭೂಕಂಪಗಳು ಮಡಿ ಕೆ ಪ್ರದೇಶಗಳು, ಸಕ್ರಿಯ ಜ್ವಾಲಾಮುಖಿ ಪ್ರದೇಶಗಳು ಮತ್ತು ಭೂಖಂಡ ಮತ್ತು ಸಾಗರ ಅಂಚುಗಳ ವಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಭವಿಸುತ್ತವೆ.
1. ಪೆಸಿಫಿಕ್ ಸಾಗರದ ವಲಯ
ಈ ವಲಯ ಪೆಸಿಫಿಕ್ ಸಾಗರದ ಕರಾವಳಿಯ ಅಂಚುಗಳ ಉದ್ದಕ್ಕೂ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ.
ಈ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿರುವ ಪ್ರಮುಖ ಪ್ರದೇಶಗಳೆಂದರೆ ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕಾದ ರಾಕೀಸ್, ದಕ್ಷಿಣ ಅಮೆರಿಕಾದ ಆಂಡಿಸ್, ಫಿಲಿಪೈನ್ಸ್, ಜಪಾನ್, ಅಲಾಸ್ಕಾ, ಮೆಕ್ಸಿಕೋ ಮತ್ತು ಇಂಡೋನೇಷ್ಯಾ.
ಈ ವಲಯ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಮಾಣದ ಭೂಕಂಪಗಳ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆವರ್ತನವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
2. ಪೆಸಿಫಿಕ್ ಸಾಗರದ ವಿಸ್ತಾರವಾದ ಸಾಗರದ ಜಲಾನಯನ ಪ್ರದೇಶವು ಭೂಕಂಪನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿದೆ.
3. ಆಲ್ಪ್ಸ್-ಹಿಮಾಲದ ಪದರ ಪರ್ವತ ಪ್ರದೇಶ. ಇದು ದಕ್ಷಿಣ ಯುರೋಪ್, ಉತ್ತರ ಆಫ್ರಿಕಾ, ಮಧ್ಯ ಏಷ್ಯಾ, ಭಾರತದ ಉತ್ತರ ಪರ್ವತ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.
ಭಾರತದ ಭೂಕಂಪ ವಲಯಗಳು
ಇದು ಹಿಮಾಲಯದ ತಪ್ಪಲಿನಲ್ಲಿರುವ ಭಾರತದ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಮುಖ ಭೂಕಂಪನ ವಲಯವಾಗಿದೆ: ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರ, ಉತ್ತರಾಖಂಡ, ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ, ಅಸ್ಸಾಂ ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳು ಆಗಾಗ್ಗೆ ಭೂಕಂಪವನ್ನು ದಾಖಲಿಸುತ್ತವೆ.
ಭೂಕಂಪದ ಪರಿಣಾಮಗಳು
ಜೀವಹಾನಿ
ಆಸ್ತಿಯ ನಷ್ಟ
ಭೂಕುಸಿತ
ಶಿಲಾ ಕುಸಿತ
ಸುನಾಮಿಗಳು
• ಪ್ರವಾಹ
ನೆನಪಿನಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳಬೇಕಾದ ಸಂಗತಿಗಳು
ಭೂಕಂಪದ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ರಿಕ್ಟರ್ ಮಾಪಕ ಅಥವಾ ಸಂಬಂಧಿತ ಕ್ಷಣ ಮಾಪಕವನ್ನು ಬಳಸಿ ವರದಿ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಭೂಕಂಪವು ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುವ ಭೂಮಿಯ ಮೇಲ್ಮೈ ಕೆಳಗಿನ ಸ್ಥಳವನ್ನು ಹೈಪೋಸೆಂಟರ್ (ಫೋಕಸ್) ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಭೂಮಿಯ ಮೇಲ್ಮೈಯಲ್ಲಿ ನೇರವಾಗಿ ಅದರ ಮೇಲಿರುವ ಸ್ಥಳವನ್ನು ಅಧಿಕೇಂದ್ರ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ
ಭೂಕಂಪದ ಅಲೆಗಳು ಮೂಲಭೂತವಾಗಿ ಎರಡು ವಿಧಗಳಾಗಿವೆ – ದೇಹದ ಅಲೆಗಳು ಮತ್ತು ಮೇಲ್ಮೈ ಅಲೆಗಳು.
ಸುನಾಮಿ ಎಂಬುದು ಜಪಾನೀಸ್ ಪದವಾಗಿದೆ, ಇದರರ್ಥ “ಬಂದರು ಅಲೆ”.
ಹೆಚ್ಚಿನ ಸುನಾಮಿಗಳು – ಸುಮಾರು 80 ಪ್ರತಿಶತ – ಪೆಸಿಫಿಕ್ ಮಹಾಸಾಗರದ “ರಿಂಗ್ ಆಫ್ ಫೈರ್” ಒಳಗೆ ಸಂಭವಿಸುತ್ತವೆ