ಭಾರತದ ಉಷ್ಣವಲಯದ ಸ್ಥಳ ಮತ್ತು ಕಾಲೋಚಿತ ಗಾಳಿಯ ಹಿಮ್ಮುಖದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಭಾರತದ ಹವಾಮಾನವನ್ನು “ಉಷ್ಣವಲಯದ ಮಾನ್ಸೂನ್” ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮಾನ್ಸೂನ್ ಎಂಬ ಪದವು ಮೌಸಿಮ್ ಎಂಬ ಅರೇಬಿಕ್ ಪದದಿಂದ ಬಂದಿದೆ, ಇದರರ್ಥ ‘ಗಾಳಿಗಳ ಹಿಮ್ಮುಖ’ ಅಥವಾ ‘ಋತುಗಳು’. ಮಾನ್ಸೂನ್‌ಗಳು ಆವರ್ತಕ ಮಾರುತಗಳು, ಇದರಲ್ಲಿ ನಿಯತಕಾಲಿಕವಾಗಿ ಗಾಳಿಯ ದಿಕ್ಕಿನ ಹಿಮ್ಮುಖವಾಗಿ ಇರುತ್ತದೆ. ಹವಾಮಾನ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳಲ್ಲಿನ ವ್ಯತ್ಯಾಸದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ, ಕಾಲೋಚಿತವಾಗಿ ಮತ್ತು ಪ್ರಾದೇಶಿಕವಾಗಿ, ಭಾರತವನ್ನು ‘ಹವಾಮಾನ ಘಟಕ’ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹವಾಮಾನ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಋತುಮಾನದ ವ್ಯತ್ಯಾಸವು ತಾಪಮಾನ, ಒತ್ತಡ, ಗಾಳಿ, ಮಳೆ ಮುಂತಾದ ವಿವಿಧ ಅಂಶಗಳಿಂದ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ.